De slotdag van Alcatraz vangt aan met een stevig gevarieerd programma. In Helldorado ligt de nadruk op verschillende core- en nu-metalacts, terwijl de Swamp vandaag vooral in het teken staat van black metal in uiteenlopende verschijningsvormen. Op het hoofdpodium is ruimte gemaakt voor enkele grootheden en publieksfavorieten, waaronder Fear Factory, Slayer-icoon Kerry King en afsluiter Machine Head.
Whatever It Takes (Helldorado)
Na drie intensieve festivaldagen is de vermoeidheid voelbaar, maar wat is er beter om weer op scherp te komen dan een stevige dosis hardcore. De set van Whatever It Takes (8) begint met een tape vol elektronische hardcore, waarna de rauwe intensiteit losbarst. Lompe, brute breakdowns en een blaffende hond als zanger zijn de fundamenten van het geluid. De muziek bevat uitgesproken beatdown-elementen en doet denken aan de hoogtijdagen van de H8000-scene.
Hoewel de energie op het podium overloopt, moet het publiek op dit vroege tijdstip nog op gang komen. Een hoogtepunt volgt wanneer de band een zestienjarige gastvocalist uitnodigt, die met een verrassend krachtige stem indruk maakt. Ondanks het vroege uur weet deze Belgische formatie overtuigend te presteren en vormt het optreden een aangename verrassing voor deze slotdag.
Flotsam & Jetsam (Prison)
Al vier decennia is Flotsam & Jetsam (7) een vaste waarde binnen de thrashmetal, zij het zonder ooit de echte doorbraak te forceren. Toch weet hun mix van thrash- en power metal een aanzienlijk publiek naar het hoofdpodium te trekken. Instrumentaal is het tempo hoog en de uitvoering strak, terwijl de zang bewust minder agressief is dan bij veel genregenoten.
De cleane zang en krachtige powerchords geven de band een eigen signatuur. Solo’s en galopperende baslijnen zijn rijkelijk aanwezig en werken aanstekelijk, zoals op het recente Brace For Impact. Na het bombastische maar goed uitgevoerde I Live, You Die verplaats ik mij richting de Swamp, met de constatering dat Flotsam & Jetsam op alle fronten degelijk presteert en fris voor de dag komt.
Pestilence (Swamp)
Eén van de weinige Nederlandse acts dit jaar is death metal-veteraan Pestilence (6,5). De band rondom het enige constante lid, Mamali, brak in 1989 door met Consuming Impulse en even later met Testimony of the Ancients. Later werd een meer progressieve koers gevaren, maar vandaag ligt de nadruk op het klassieke materiaal, aangevuld met enkele nieuwe composities zoals Morbvs Propagationem.
Opvallend is de kleine gitaar van frontman Patrick in verhouding tot zijn imposante postuur, maar zijn beheersing van de snelle thrash/deathriffs blijft onverminderd indrukwekkend. Drummer Michiel levert krachtige, resonante partijen die uitstekend mengen met de krijsende zang. Het optreden is solide, al niet het beste dat ze ooit brachten. Voor liefhebbers van old school death metal is dit een geslaagde reis terug in de tijd.
Congress (Helldorado)
Waar eerder op de dag Whatever It Takes deed denken aan de H8000-scene, is Congress (7) één van de pioniers van dat geluid. Onder begeleiding van een dreigende backingtrack betreden de muzikanten het podium. De brute samensmelting van hardcore en thrash vult de Helldorado-tent moeiteloos. Onder de robuuste rechtlijnigheid schuilen fraaie solo’s, en de melodische riff van Under Pressure biedt een welkome afwisseling.
Het dertigjarig jubileum van tweede album Blackened Persistence staat centraal, met krachtige uitvoeringen van Slaves of Decay, Lifting the Ban en Mainstream. De baslijnen komen uitstekend door de mix en vormen een solide ruggengraat. Congress speelt met onverzettelijke energie. Vooraan heerst chaos, terwijl verderop in de tent het publiek de show tot zich neemt.
Gutalax (Helldorado)
Waarschijnlijk de minst serieuze band van het weekend, maar tegelijkertijd een van de meest memorabele, staat rond drie uur op het programma. Het Tsjechische Gutalax (8,5) brengt hun beruchte goregrind, waarbij hun teksten vrijwel uitsluitend over fecale thema’s gaan. De kikkervocalen zijn onverstaanbaar, absurd en in wezen belachelijk, maar dat is precies de bedoeling.
Vanaf het moment dat de band opkomt, is er nauwelijks nog doorkomen aan, terwijl de Tsjechen alle aandacht opeisen met hun uitzinnige podiumenergie. Rondvliegend toiletpapier, uitbundig verklede fans en crowdsurfende opblaasdieren behoren tot de vaste ingrediënten van een Gutalax-show.
Hoewel muzikaal de nummers sterk op elkaar lijken, is de groove van hun grind dermate aanstekelijk dat de hele tent ritmisch meebeweegt op deze krankzinnige viering van muzikale absurditeit. Tientallen toiletborstels worden de lucht in geheven en tracks als Poopcorn veranderen het podium in het grootste feest van het weekend.
Tussendoor worden bekende melodieën als intro’s gebruikt om over te gaan in eigen composities, en zelfs een Meshuggah-cover passeert de revue. De in chemische pakken gehulde muzikanten zijn niet alleen showmannen met een scherp gevoel voor humor, maar ook capabele instrumentalisten. Wie door de chaos heen luistert, hoort verrassend sterke baspartijen. De set eindigt met een versie van Old McDonald Had a Farm. Gutalax zweept het publiek op tot het uiterste en levert zonder moeite het meest vermakelijke optreden van Alcatraz.
Pig Destroyer (Swamp)
Na de melige goregrind van Gutalax schakelen we abrupt over naar de meedogenloze grindcore van Pig Destroyer (7,5). Hoewel de band inmiddels zes studioalbums heeft uitgebracht, blijven Prowler in the Yard en Terrifyer de absolute cultklassiekers waar fans het meest naar uitkijken. Drummer Adam Jarvis voert de boventoon met explosieve blastbeats en een hamerende snare, terwijl frontman J.R. Hayes zijn vocalen daar bovenuit krijst met een intensiteit die aansluit bij de snoeiharde instrumentatie.
Nummers als Cheerleader Corpses en Trojan Whore fungeren als agressieve aanvallen. Pig Destroyer is compromisloos, geen concessies aan melodie of toegankelijkheid, enkel rauwe energie en agressie. Het is begrijpelijk dat de tent maar half gevuld is, mogelijk doordat Fear Factory elders net aanvangt, maar muzikaal gezien had deze band meer publiek verdiend. Zelf geniet ik met volle teugen van dit schurende, compromisloze geweld.
Tsjuder (Swamp)
Tsjuder (6) is de tweede van de vijf black metal bands die vandaag de Swamp zullen betreden en vermoedelijk ook de meest uitgesproken satanische van het stel. De band blijft trouw aan het geluid dat decennia geleden in hun thuisland werd gesmeed. Zwaar overstuurde gitaren, compromisloze blastbeats en chaotische composities vormen het fundament, terwijl frontman Nag zijn helse krijsen over het geheel uitstrooit.
Vroeg in de set wordt Kill for Satan ingezet en die wordt door velen in het publiek meteen herkend en enthousiast ontvangen. Tsjuder levert een vurig optreden waarin oud en nieuw werk elkaar afwisselen, maar de stijl blijft extreem rechtlijnig en onverzettelijk. Juist die eentonigheid zorgt ervoor dat, ondanks de solide uitvoering, de spanningsboog voor een deel van het publiek na verloop van tijd afneemt. Ook ikzelf merk dat het na een half uur wel genoeg is geweest. Voor puristen van de traditionele Noorse black metal is dit echter een waar genot.
Borknagar (Swamp)
Met Borknagar (8,5) betreedt de derde Noorse blackmetalformatie van de dag het podium, maar dit gezelschap onderscheidt zich door zijn veelzijdigheid en gelaagdheid. Het optreden kent drie duidelijke gezichten. Het eerste is het folkloristische, dat direct hoorbaar is bij opener Nordic Anthem, waarin zanger Vortex zijn indrukwekkende stembereik demonstreert met een combinatie van heldere zang en keelklanken. Dit neo-folkachtige begin vormt de perfecte inleiding tot de rest van de set.
Het tweede gezicht is dat van de progressieve, opbouwende structuren die de basis vormen voor nummers als Voices en Summits. Hier ontvouwt zich een rijk klanklandschap met lange instrumentale passages, subtiele tempowisselingen en complexe harmonieën. Het derde gezicht, en misschien wel het meest vertrouwde voor de oudere fans, is dat van de zwartgeblakerde wortels: agressieve drums, scherpe riffs en sporadische screams die herinneren aan hun vroege werk, zoals te horen in Up North en Winter Thrice.
Alle drie de elementen zijn te allen tijde aanwezig in Borknagar’s muziek, maar de prominentie ervan hangt af van het nummer. De ware magie ontstaat wanneer de drie krachtige zangstemmen van de band samenkomen, wat de muziek naar een hoger plan tilt en een bijna monumentale lading geeft. Het resultaat is een optreden dat zowel divers als coherent is
Cult Of Luna (Swamp)
Twee jaar geleden sloot Cult of Luna (10) nog het Helldorado-podium af, maar deze keer neemt de Zweedse band plaats op het grotere Swamp-podium, op een vroeger tijdstip. Het zestal laat zich moeilijk in een enkel genre vangen, maar de mix van sludge en post-metal is de meest passende beschrijving. De composities zijn vaak zonder vastomlijnde structuur, wat ruimte schept voor improvisatie en eigenzinnige invullingen.
Het optreden is een zorgvuldig opgebouwde reis door donkere en soms verstikkende sferen. Explosieve uitbarstingen worden afgewisseld met subtiele, dreigende passages waarin kleine details het verschil maken, zoals zachte xylofoonaanslagen in de achtergrond, sporadisch schone zang van toetsenist Kristian Karlsson en een gelaagdheid die elke noot betekenis geeft. De uiterst interessante composities dragen de muziek, waardoor de leidende zang van Johannes Persson en Fredrik Kihlberg eerder aanvoelen als een zesde instrument in het rijkelijke klankenlandschap.
De verplicht statische houdingen van de leden wordt ruimschoots gecompenseerd door een passende lichtshow, maar vooral door het camerawerk dat op de juiste momenten van camerahoek wisselt en speelt met verschillende dieptes, alles om de show zo compleet mogelijk te maken. Regelmatige ritmewisselingen houden de spanning hoog, terwijl de combinatie van drie vocalisten een bijna rituele intensiteit oproept. De show is adembenemend in grandeur, maar tegelijkertijd beklemmend in emotie. Dit is ongetwijfeld één van de meest doordachte en artistiek overtuigende optredens van het gehele festival.
Emperor (Swamp)
De vierde, en tevens voor mij laatste, black metal band in de Swamp is ogenschijnlijk de meest legendarische, namelijk Emperor (9). De grondleggers van de symfonische black metal spelen zelden live en dit is hun laatste optreden van 2025. Hoewel hun discografie slechts vier albums telt, waarvan de meest recente bijna vijfentwintig jaar oud is, hebben de eerste twee platen een onbetwiste cultstatus.
Vanavond worden negen nummers van die twee meesterwerken gespeeld, te beginnen met Into the Infinity of Thoughts. De eerste minuten zijn even zoeken naar de juiste geluidsbalans, maar Ihsahn en zijn medemuzikanten hebben dit snel op orde. De symfonische lagen voelen groots, maar nooit bombastisch, als een deken die de blackmetalriffs omsluit.
Ihsahn’s krijszang klinkt beter dan ooit en ook gitarist Samoth speelt extreem strak. Het eerste nummer buiten de klassiekers is In the Wordless Chamber en volgt meteen. Een lang uitgesponnen compositie vol progressie en gelaagdheid.
Halverwege het optreden begeeft een speakerkast het, wat voor enkele minuten krakend ongemak zorgt, maar het probleem wordt snel verholpen. Eén van de weinige verrassingen in de set is Cosmic Keys to My Creation & Time, welke tegenwoordig zelden live wordt gespeeld. Een nummer dat met zijn directe aanpak de oudere, rauwere stijl van de band belichaamt. De weinig verrassende afsluitende reeks van I Am the Black Wizards, Inno a Satana en Ye Entrancemperium wordt door de volle tent luidkeels meegezongen. Afgezien van het technische incident levert Emperor een optreden af dat tot de absolute hoogtepunten van het weekend behoort.
Machine Head (Prison)
De eerste Europese festivalterugkeer van het Amerikaanse Machine Head (8) was tevens in België op Graspop 2023. Ook vorig jaar waren ze daar weer welkom, waarna ze nu hun Alcatraz-debuut maken. Als doorgewinterde liveband en visueel imposante act zijn zij de perfecte afsluiter van het festival. Hoewel de band recent nieuw materiaal heeft uitgebracht, krijgen we vanavond een brede doorsnede uit hun hele carrière. Van het oude Ten Ton Hammer naar het nieuwere Choke On The Ashes Of Your Hate om zowel fans van het nieuwe als het oude werk te bedienen.
De band speelt solide, maar het eerste deel van het optreden wordt geplaagd door geluidsproblemen. Zo staan soms de drums oorverdovend hard in de mix, terwijl op andere momenten de zang van Robb Flynn moeilijk te verstaan is. Gelukkig verdwijnen deze problemen vanaf de losstaande single Is There Anybody Out There?, waarna de show zich volledig kan ontplooien.
Visueel pakt Machine Head groots uit, want naast krachtige achtergrondbeelden en imposante pyro worden meerdere nummers voorzien van vuurwerksalvo’s die de hemel boven het festivalterrein verlichten. Daarnaast zoekt Flynn constant interactie, soms tijdens de nummers, maar ook meer dan eens om bier in het publiek te gooien. Nieuwe nummers als Outsider en Bonescraper worden afgewisseld met werk van Unto the Locust, waarvan het titelnummer naar mijn mening hun magnum opus vormt. Niet alleen door de meeslepende tekst en zanglijnen, maar vooral door de veelheid aan gitaarsolo’s, de strakke tempowisselingen en de vloeiend verweven riffs.
Het emotioneel geladen Darkness Within wordt opgedragen aan Ozzy Osbourne. Flynn neemt de tijd om met veel woorden de betekenis en achtergrond van het nummer uit te leggen, waardoor het moment extra gewicht krijgt. Zoals traditiegetrouw sluit Machine Head af met een drieluik van publieksfavorieten: de meezinger From This Day, de beuker Davidian en het epische Halo. Elk nummer wordt begeleid door uitbundig vuurwerk, waarbij vooral de finale van Halo eindeloos lijkt door te denderen. De perfecte headliner op de perfecte plaats en tijd.
Alcatraz 2025 sluit af na vierdagen die in het teken stonden van muziek, beleving en verbondenheid. Van intieme momenten vol emotie tot overweldigende shows met vuur en energie, iedere dag bracht zijn eigen hoogtepunten en verrassingen.
Dank aan de bands die met passie en vakmanschap het podium betraden en het publiek onvergetelijke herinneringen meegaven. Dank aan de bezoekers die met enthousiasme, toewijding en saamhorigheid het festivalterrein tot leven brachten. Dank aan de vrijwilligers die met onvermoeibare inzet zorgden dat alles soepel en veilig verliep. En dank aan de organisatie die opnieuw niet alleen een vlekkeloos festival neerzette, maar ook met een prachtig Alcatraz-decor de sfeer compleet maakte.
Foto’s: Sethpicturesmusic